راه رفتن روي لبه تيغ / بازي با زندگي واقعي در شبکه‌هاي اجتماعي

به گزارش سلام لردگان، شايد اگر کمي سال‌ها پيش شخصي در حالي که در يک جمع خانوادگي حضور داشت و به يک لوح يا صفحه‌ شيشه‌اي خيره مي‌شد و با خود مي خنديد همگان تصور مي کردند آن شخص ديوانه شده است؛ اما اين روزها اين مساله چندان نيز اسباب تعجب نمي‌شود چرا که شبکه‌هاي اجتماعي آنچنان جامعه ايراني را تحت تاثير قرار داده که نه تنها فرد را در غافل از حضور در جمع، براي مدت‌ها خيره به تبلت يا گوشي تلفن همراه نگاه مي‌دارد بلکه زندگي او را در دنيايي مجازي به جريان مي‌اندازد.

 
از ديگر پيامدهاي گرايش روز افزون ايرانيان به شبکه‌هاي اجتماعي است در اين ميان کافي است که شارژ ريالي و يا با طراحي گوشي کاربر تمام شود او درست به مانند معتادي که درد تمام بدنش را فراگرفته؛ بي قرار مي‌شود و در اين حالت تنها هدفش شارژ مجدد است، مقوله‌اي که از ‌آن با عنوان‌هايي چون وابستگي مجازي و يا اعتياد سايبري ياد مي‌شود.

بي ترديد بي خبري از احوال ديگر اعضاي خانواده ، جمع گريزي، پناه بردن به خلوت خود، قطع ارتباط‌هاي عاطفي- احساسي کاربر با نهاد خانواده حضور در دنياي واقعي را روز به روز کم رنگ‌تر و شور را در  دنياي مجازي بيش از پيش پر رنگ‌تر مي‌کند که اين امر پيامدهاي منفي استفاده و غير صحيح از شبکه‌هاي اجتماعي است که البته خود مي‌تواند به افسردگي، انزوا، تشديد بحران‌هاي روحي و مواردي از اين نوع در فرد بيانجامد.

*" او در ميان جمع و دلش جاي ديگرست..."

اين مقوله که از نظر علوم ارتباطات به عنوان "انبوه تنها" ياد مي‌شود يکي از چالش‌هاي دنياي امروز است که  کشور ما را نيز درگير خود کرده است اما در عين حال آنچه گفته شد اسباب نگراني بخش بزرگي از خانواده‌ها مسئولان فرهنگي، روان‌شناسان، جامعه شناسان و... را فراهم آورده تا جايي که برخي از واژگاني چون جادوي اينترنت، مسخ شدگان عصر جديد، مسخ مجازي، جنگ نرم افزار، امپرياليسم مهندسي اجتماعي و... ياد مي کند و گاه معتقدند که ايجاد و گسترش شبکه‌هاي اجتماعي بيش از هر چيز با اهداف خاص استعماري و با اهداف شناخت، ارزيابي،‌ دسته بندي و در نهايت هدايت افکار عمومي جوامع مختلف شکل گرفته است و بايد در برابر آن با هوشياري عمل کرد.

در کنار آنچه گفته شد  برخي ديگر از افراد و البته کارشناسان از غلو و بزرگنمايي رسانه‌ها در بازتاب پيامدهاي منفي شبکه‌هاي اجتماعي سخن مي‌گويند و معتقدند شبکه اجتماعي مانند هر پديده جديد ديگري تنها با مقاومت‌هايي از سوي اقشار سنتي و محافظه کار جامعه رو به رو شده است و اين يک فرآيند عادي است که با مرور زمان و با فراگير شدن ‌آن در سطح و عمق جامعه مرتفع خواهد شد.

*راه رفتن روي لبه تيغ

در عين حال اما برخي ديگر از افراد از لزوم توجه به آ‌موزش، اطلاع رساني و فرهنگ سازي در خصوص استفاده صحيح از شبکه‌هاي اجتماعي هشدار مي‌دهند و معتقدند که شبکه‌هاي اجتماعي مانند تيغ جراحي در عين اينکه مي‌تواند جان‌بخش باشد مي‌توان جان افراد را بگيرد و مضر باشد.
 
در همين رابطه الناز ژاله چين دانشجوي مقطع کارشناسي ارشد معتقد است که ضابطه خاصي براي استفاده کاربران شبکه‌هاي اجتماعي در ايران تعريف نشده است و اين موضوع با توجه به کاهش روز افزون سن، استفاده از اين شبکه‌هاي مجازي مي‌تواند براي کاربران کم تجربه خطر بزرگي محسوب مي شود.

وي با بيان اينکه جامعه ايراني به شکلي افراطي با مقوله شبکه‌هاي اجتماعي برخورد کرده است، افزود: متاسفانه اغلب کاربران ايراني به شيوه‌اي غير معمول و به دور از تعادل، ساعات زيادي  از شبانه روز را به  حضور در شبکه‌هاي اجتماعي اختصاص مي‌دهند که اين مسئله ضمن اينکه انسان را از کار مفيد، تحصيل و پژوهش باز مي‌دارد در روابط خانوادگي و پيوندهاي عاطفي افراد نيز اخلال ايجاد مي‌کند.

اين شهروند با اشاره به اينکه جايگزيني براي ارتباط چهره به چهره و عاطفي وجود ندارد، افزود: ارتباطي مجازي ارتباطي ناقص و فاقد بار عاطفي کامل و حقيقي است.
 
ژاله چين با بيان اينکه استيکرها يا برچسب‌ها نمي‌توانند گوياي عواطف و احساس واقعي فرد در مواقع ناراحتي و شادي باشند افزود: استفاده صحيح و متعادل از شبکه‌هاي اجتماعي مجازي در عين اينکه تا حدي مي‌ تواند به تهسيل اطلاع رساني بيانجامد اما از ايجاد ديگر روابط عميق انساني عاجز است.

در کنار آنچه گفته شد عباس ملکي، دانشجوي ديگري که معتقد است گران بودن يا در دسترس نبودن تفريح و سرگرمي‌هاي گوناگون يکي از علت‌هاي عمده گرايش يا افراط جامعه ايراني و به ويژه طبقه متوسط در استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي است.

وي در همين راستا افزود: حضور در شبکه‌هاي اجتماعي ضمن اينکه مي‌تواند با کمترين هزينه امکان خنده، تبادل نظر و گفتگو با دوستان يا جمع فاميل را فراهم آورد، بسيار کم هزينه تر از يک مسافرت رفتن و يا صرف شام در يک رستوران خواهد بود.

در همين زمينه بيتا زماني کارمند فروش يک شرکت پخش مواد غذايي که نيز مي‌گويد، بيش از 13 ساعت در روز در شبکه‌هاي مجازي حضور دارد اما، معتقد است امروز هر فردي از يک اعتماد  رسانه‌اي برخوردار است.

وي در همين راستا افزود: من در حالي از جانب خانواده و دوستان به اعتياد مجازي متهم هستم که مادر و خواهرانم به ديدن سريال‌هاي ترکيه‌اي " ماهواره اي " برادرانم به بازي‌هاي "رايانه‌اي" و پدرم به ديدن اخبار شبکه‌هاي گوناگون تلويزيوني و راديويي اعتياد دارند.

وي با اذعان به اينکه اعتياد به رسانه‌هاي مختلف مجازي باعث کم رنگ شدن گفتگو، تعامل و رابطه عاطفي بين اعضاي خانواده شده است، افزود: گاهي براي ارتباط با برادر و خواهرانم که در اتاق‌هاي ديگر خانه حضور دارند از  طريق شبکه‌هاي اجتماعي اقدام مي‌کنم که اين مسئله با ارتباط چهره به چهره ما را به حداقل رسانده است.
   
حسين زاهدي اما ديگر شهروندي است که در راهروهاي دادگاه خانواده قصد جدايي از همسرش به واسطه حضور دائمي در شبکه‌هاي اجتماعي را دارد.

وي که راننده آژانس است در همين رابطه افزود: اعتياد شديد همسرم به شبکه‌هاي اجتماعي به طلاق عاطفي من و همسرم منجر شده و اين روند به گونه‌اي بود که شايد بيش از چند کلمه در روز بين ما تبادل نمي‌شد.

در کنار آنچه گفته شد دکتر هومن نامور روان شناس نسبت به پيامدهاي منفي استفاده از شبکه‌هاي اجتماعي هشدار داد و افزود: افت تحصيلي وخلاءهاي عاطفي که يکي از پيامدهاي شايع کم توجهي به کودکان و نوجوانان در خانواده‌هاي درگير شبکه‌هاي اجتماعي خود مي‌توانند به مرور زمان به ناهنجاري‌هاي اجتماعي، بزهکاري و ... منجر شود.

وي در ادامه حضور افرادي از جنس مخالف را يکي از نگرانيهاي خانواده بر شمرد و ادامه داد: وابستگي عاطفي به افرادي که گاه شناخت چنداني از آنها وجود ندارد مي‌تواند با اثرهاي نه چندان مطلوبي همراه باشد.

وي با بيان اينکه شخصيت بسياري از افراد در فضاي مجازي با شخصيت حقيقي آنها متفاوت است و ممکن است افراد در چنين فضاهايي تظاهر به خوب بودن داشته باشند، افزود: چنين فضاهاي غير شفاهي که البته براي شکل گيري يک وابستگي يا اعتياد عاطفي مساعد است بسيار مي‌تواند براي سو استفاده از افراد مساعد باشد.

وي با اشاره به اينکه افعال تبادل بين افراد از جنس‌هاي مختلف پس از چندي از حالت رسمي به افعال مفرد و غير رسمي تبديل مي‌شوند افزود: دوستي‌هاي مجازي به علت برخورداري از ميزان پايين شفافيت قابل اعتماد نخواهند بود.

 
با توجه به صحبت‌هاي انجام شده به نظر مي‌رسد، خوب يا بد بودن شبکه‌هاي اجتماعي بحثي است که همچنان زندگي امروزي را به چالش کشيده است و از ياد نمي‌رود.
 
اين گزارش ادامه دارد....

گزارش از فاطمه علي‌پور

انتهاي پيام/
منبع:  باشگاه خبرنگاران